توسط فرانسوا مورفی

وینا ، 28 نوامبر (رویترز) – توافق هسته ای سال 2015 بین ایران و قدرت های جهانی در حال نابودی است و تلاش برای احیای این پیمان با کشته شدن دانشمند برتر هسته ای تهران با چالشی جدید روبرو است.

محدودیت های این توافق در مورد کار اتمی ایران یک هدف داشت: تمدید “زمان شکست” برای تولید مواد شکافته کافی بمب در صورت تصمیم برای ساخت بمب ، به حداقل یک سال از حدود دو تا سه ماه.

ایران ابراز می دارد که هرگز به دنبال سلاح هسته ای نبوده و هرگز نیز نخواسته است. این سازمان می گوید کار هسته ای آن فقط اهداف غیرنظامی دارد.

تهران سال گذشته در پاسخ گام به گام خروج دونالد ترامپ ، رئیس جمهور آمریکا از توافق در مه 2018 و اعمال مجدد تحریم های آمریکا ، نقض محدودیت های این توافق را آغاز کرد.

این امر زمان شکست را کوتاه کرده است اما گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی سازمان ملل (IAEA) ، که توافق نامه را سیاست گذاری می کند ، نشان می دهد که ایران به سرعت کار هسته ای خود پیش نمی رود.

کشورهای اروپایی برای نجات توافق هسته ای تلاش کرده اند ، تهران را تحت فشار قرار داده اند تا حتی با تشدید تحریم های واشنگتن تحقق یابد و امیدها را برای تغییر سیاست ایالات متحده پس از روی کار آمدن جو بایدن ، رئیس جمهور منتخب در 20 ژانویه ، حفظ کرده است.

بایدن بخشی از دولت ایالات متحده در زمان باراک اوباما بود که در مورد توافق سال 2015 مذاکره کرد.

ایران تاکنون چه کاری انجام داده است؟

ایران از بسیاری از محدودیت های این توافق نامه تخلف کرده است اما همچنان با آژانس انرژی هسته ای همکاری می کند و به بازرسان اجازه می دهد تحت یکی از سرزده ترین رژیم های تأیید هسته ای اعمال شده بر هر کشوری.

* اورانیوم غنی شده – این معامله ذخایر اورانیوم غنی شده ایران را به 202.8 کیلوگرم محدود می کند ، که بخشی از بیش از هشت تن قبل از معامله بود. این محدودیت سال گذشته نقض شد. گزارش آژانس انرژی هسته ای آژانس بین المللی انرژی هسته ای در ماه نوامبر ، میزان ذخایر موجود در انبار را 24442.9 کیلوگرم اعلام کرد.

* سطح غنی سازی – این معامله خلوص قابل انعطاف پذیری را که ایران می تواند اورانیوم را با 3.67٪ تصفیه کند ، بسیار پایین تر از 20٪ قبل از معامله و کمتر از سطح اسلحه 90٪ ، محدود می کند. ایران در ژوئیه 2019 سقف 3.67٪ را نقض کرد و از آن زمان تاکنون سطح غنی سازی تا 4.5٪ ثابت مانده است.

داستان ادامه دارد

* سانتریفیوژها – این معامله به ایران امکان تولید اورانیوم غنی شده با استفاده از حدود 5000 سانتریفیوژ نسل اول IR-1 را در کارخانه زیرزمینی نطنز خود می دهد که برای استقرار بیش از 50،000 ساخته شده است. این می تواند تعداد کمی از مدلهای پیشرفته بالاتر از سطح زمین را بدون انباشت اورانیوم غنی شده به کار گیرد. ایران قبل از معامله تقریباً 19000 سانتریفیوژ نصب کرده بود.

در سال 2019 ، آژانس بین المللی انرژی هسته ای گفت ایران غنی سازی با سانتریفیوژهای پیشرفته را در یک کارخانه آزمایشی زمینی در نطنز آغاز کرده است. از آن زمان به بعد ، ایران سه آبشار یا مجموعه سانتریفیوژهای پیشرفته را به داخل کارخانه زیرزمینی منتقل کرد. در ماه نوامبر ، آژانس انرژی هسته ای آژانس انرژی هسته ای اعلام کرد که ایران مواد اولیه گاز هگزا فلوراید اورانیوم را به اولین آبشارهای زیرزمینی خورانده است.

* فردو – در این معامله غنی سازی در فردو ، سایتی که ایران مخفیانه در داخل کوه ساخته شده و در سال 2009 توسط سرویس های اطلاعاتی غرب در معرض دید قرار گرفته ، ممنوع است. سانتریفیوژها برای اهداف دیگر مانند تولید ایزوتوپ های پایدار در آنجا مجاز هستند. ایران اکنون 1044 سانتریفیوژ IR-1 دارد که در آنجا غنی سازی می شوند.

ایران چقدر به داشتن بمب نزدیک است؟

این نقض ها زمان شکست را طولانی کرده اما تخمین ها هنوز متفاوت است. بسیاری از دیپلمات ها و کارشناسان هسته ای می گویند نقطه شروع یک سال محافظه کارانه است و ایران به مدت زمان بیشتری احتیاج دارد.

دیوید آلبرایت ، بازرس سابق تسلیحات سازمان ملل متحد که تمایل به داشتن موضع شاهانه ای در مورد ایران دارد ، در ماه نوامبر تخمین زد که زمان شکست ایران می تواند “به اندازه 3.5 ماه” باشد ، اگرچه این فرض می کند که ایران از 1000 سانتریفیوژ پیشرفته استفاده می کند که بر اساس این توافق نامه حذف شده اند .

ایران چه کار دیگری باید انجام دهد؟

اگر ایران مواد قابل شکافت کافی جمع کند ، لازم است یک بمب و احتمالاً یک بمب را به اندازه کافی کوچک برای حمل موشک های بالستیک خود جمع کند. اینکه این مدت دقیقاً چه مدت طول می کشد مشخص نیست ، اما ذخیره سازی مواد شکاف پذیر به اندازه کافی بزرگترین مانع در تولید سلاح است.

آژانس های اطلاعاتی آمریکا و آژانس بین المللی انرژی هسته ای معتقدند که ایران زمانی برنامه تسلیحات هسته ای داشت که آن را متوقف کرد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ایران طرحی برای سلاح هسته ای بدست آورده و انواع مختلفی از کارهای مربوط به ساخت آن را انجام داده است.

تهران همچنان به آژانس انرژی هسته ای بین المللی اجازه دسترسی به تأسیسات هسته ای اعلام شده خود را می دهد و اجازه بازرسی سریع را در سایر نقاط می دهد.

ایران و آژانس بین المللی انرژی هسته ای امسال مشکلی را حل کردند که چندین ماه به دلیل دسترسی به دو سایت سابق مشکوک به طول انجامیده بود. (گزارش اضافی توسط پریسا حافظی در دبی ؛ ویرایش ادموند بلر)